Udar mózgu to stan stanowiący bezpośrednie zagrożenie życia. Wiedza, jak rozpoznać udar i jak udzielić pierwszej pomocy osobie z pierwszymi objawami udaru może zaważyć o tym, czy pacjent przeżyje. Przy podejrzeniu udaru mózgu u osoby ze swojego otoczenia, należy działać błyskawicznie, gdyż chory powinien trafić do szpitala możliwie jak najszybciej.

Do podstawowych objawów udaru można zaliczyć asymetrię twarzy, w tym opadającą powiekę czy opadający kącik ust, a także osłabienie kończyn po jednej stronie ciała. Również nagłe zaburzenia widzenia i mowy mogą wskazywać na udar. Objawy wczesne obejmują ponadto zaburzenia równowagi, a także nagły, silny ból głowy. Jeśli rozpoznasz wspomniane objawy u osoby ze swojego otoczenia, niezwłocznie zadzwoń po pogotowie, a następnie przystąp do udzielania pierwszej pomocy. Z naszego artykułu dowiesz się, jak udzielić pierwszej pomocy osobie z udarem.

Czym jest udar? Jakie są objawy udaru mózgu?

Udar mózgu to stan występujący w momencie, gdy część tego organu traci dopływ krwi w związku z zablokowaniem naczynia (udar niedokrwienny) lub w momencie pęknięcia naczynia i krwawienia do mózgu (udar krwotoczny). Gdy do niego dojdzie, komórki mózgowe bardzo szybko ulegają uszkodzeniu i umierają. Prawidłowo udzielona pierwsza pomoc w przypadku udaru mózgu ma ogromne znaczenie, ponieważ jest to stan zagrażający życiu pacjenta. Ważne jest zatem, aby wiedzieć, jakie są pierwsze objawy udaru mózgu oraz być wyczulonym na ich pojawienie się u osób w naszym otoczeniu. Można wyróżnić wiele symptomów mogących wskazywać na to, że pacjent ma udar mózgu. Do podstawowych objawów udaru można zaliczyć:

  • splątanie, trudności z mówieniem lub rozumieniem mowy;
  • opadający kącik ust i uczucie drętwienia lub mrowienia twarzy;
  • zaburzenia świadomości i orientacji;
  • zaburzenia widzenia, w tym np. widzenie podwójne lub utrata widzenia w jednym oku;
  • uczucie drętwienia kończyn (wszystkich lub jednej).
     

Objawy udaru mózgu pojawiają się nagle i mogą mieć różne nasilenie. Zdarza się też, że występują u pacjentów inne symptomy wskazujące na udar mózgu. Objawy, o których mowa, to np. ostry ból głowy, a niekiedy nawet utrata świadomości.

Akronimy pomocne w rozpoznawaniu objawów udaru mózgu

Popularnym akronimem wykorzystywanym w krajach anglojęzycznych przy rozpoznawaniu pierwszych objawów udaru mózgu jest BE FAST:

  • B – balance – zaburzenia równowagi,
  • E – eyes – zaburzenia widzenia,
  • F – face – zaburzenia siły mięśniowej twarzy,
  • A – arms – zaburzenia siły mięśniowej kończyn,
  • S – speech – zaburzenia mowy,
  • T – time – jeśli zauważysz choć jeden ze wspomnianych symptomów, jak najszybciej wezwij pomoc medyczną.

Można również znaleźć polskie odpowiedniki powyższego akronimu, w tym akronim CZAS opracowany przez Fundację Udaru Mózgu:

  • C – cięższa kończyna (noga lub ręka – zaburzenia siły mięśniowej kończyn),
  • Z – zaburzenia widzenia (np. widzenie podwójne lub utrata widzenia w jednym oku), 
  • A – asymetria twarzy (np. opadająca powieka, opadający kącik ust),
  • S – spowolniona mowa (np. mowa niewyraźna, nierozumienie mowy innych).
     

W sieci krąży również akronim UDAR Stowarzyszenia Udarowcy:

  • U – utrudniona komunikacja (utrudnione mówienie, czy nierozumienie mowy innych),
  • D – dłoń/ręka opadająca (zaburzenia siły mięśniowej kończyn),
  • A – asymetria ust (opadająca powieka, opadający kącik ust),
  • R – reaguj natychmiast i wezwij pomoc medyczną!
     

Pierwsza pomoc przy udarze mózgu – kurs pierwszej pomocy przedmedycznej

To, jak szybko osobie z udarem mózgu zostanie udzielona pierwsza pomoc przedmedyczna, jest ważnym elementem zadbania o zdrowie, a nawet życie pacjenta. Warto zatem wiedzieć, jakie są objawy udaru i wiedzieć, jak prawidłowo zareagować w sytuacji, gdy rozpoznamy je u osoby znajdującej się w naszym otoczeniu. Najlepszym sposobem na szczegółowe poznanie zasad udzielania pierwszej pomocy osobom z udarem jest kurs pierwszej pomocy przedmedycznej. Dobrze przeprowadzone szkolenie z pierwszej pomocy nie tylko wskaże nam, jak rozpoznać udar mózgu prawidłowo, lecz także da wskazówki dotyczące działania, zanim dotrze profesjonalna pomoc medyczna. 

Jak powinna wyglądać pierwsza pomoc przy udarze mózgu? Jeśli zauważysz, że poszkodowany ma opadnięty kącik ust lub inne objawy udaru, działaj możliwie jak najszybciej. Jako że jest to stan bezpośrednio zagrażający życiu, w pierwszej kolejności jak najszybciej wezwij pogotowie ratunkowe. Jeśli chory jest przytomny, pomóż mu usiąść w wygodnej pozycji, najlepiej dbając o lekkie uniesienie jego tułowia na ok. 30–40 cm. Kontroluj regularnie stan chorego i nie podawaj mu żadnego picia oraz jedzenia. Jeśli osoba, u której obserwujesz pierwsze objawy wylewu, jest nieprzytomna i oddycha, ułóż ją w pozycji bocznej bezpiecznej i regularnie kontroluj jej oddech, aż do przyjazdu karetki. Jeśli chory przestanie oddychać, jak najszybciej rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową.