Jedną z podstawowych czynności, które należy wykonać, gdy udzielamy pierwszej pomocy, jest prawidłowe oczyszczenie i zdezynfekowanie rany, a następnie zabezpieczenie jej odpowiednim opatrunkiem. Odkażanie ran ma na celu neutralizację szkodliwych patogenów, które mogłyby utrudniać gojenie tkanek lub spowodować infekcję ogólną.
O ranie mowa, gdy doszło do przerwania integralności skóry (a niekiedy i tkanek pod nią). Można wyróżnić wiele rodzajów ran – różnią się m.in. pochodzeniem, głębokością i wielkością oraz intensywnością krwawienia. Udzielając pierwszej pomocy osobie zranionej, należy przede wszystkim zwrócić uwagę na rodzaj rany i intensywność jej krwawienia. W przypadku intensywnego krwotoku koncentrujemy się głównie na jego zatamowaniu. Przy ranach mniej krwawiących konieczne są prawidłowe oczyszczenie i dezynfekcja rany. W tym artykule przedstawiamy, jak należy prawidłowo odkażać rany i czym zdezynfekować ranę.
W jakim celu odkaża się rany?
Rana oznacza przerwanie ciągłości skóry, a czasami również tkanek znajdujących się pod nią. Jest otwartymi wrotami dla bakterii oraz innych niebezpiecznych patogenów, które mogą zagrażać zdrowiu, a nawet życiu człowieka. Przy udzielaniu pierwszej pomocy osobie poszkodowanej, należy zwrócić uwagę na ewentualne rany, które może mieć. Przy zabezpieczaniu większości tego typu urazów najważniejsza jest prawidłowa dezynfekcja rany. Ma na celu pozbycie się patogenów z jej powierzchni, by ograniczyć ryzyko rozwoju infekcji, w tym infekcji miejscowej utrudniającej gojenie rany, a nawet infekcji ogólnej stanowiącej zagrożenie życia.
Jednak odkażanie ran ma na celu nie tylko zapobieganie infekcjom. Jest ważne też przy przygotowywaniu rany do prawidłowego gojenia w optymalnych dla procesów naprawczych warunkach. Dodatkowo pomaga ograniczyć nadmierny stan zapalny – odpowiedź zapalna jest ważna dla gojenia się rany, jednak nadmierna, do której dochodzi w efekcie obecności patogenów, może być szkodliwa. Rany należy odkażać również po to, by chronić się przed możliwymi powikłaniami infekcji, które mogłyby wymagać specjalistycznego leczenia
(np. ropień).
Czym zdezynfekować ranę? Środki do dezynfekcji ran
Zanim przejdziemy do omówienia, jak prawidłowo odkazić ranę, warto wspomnieć czym odkażać rany, by przyniosło to oczekiwane efekty. Na rynku można znaleźć różne środki odkażające i dezynfekujące rany, co może sprawić, że wybór będzie bardzo trudny. Jaki środek do dezynfekcji ran najlepiej wybrać i dlaczego? Wybierając płyn do odkażania ran, postaw na środek, który będzie działać skutecznie, jednocześnie nie podrażniając zbytnio skóry.
Jeszcze do niedawna powszechnie była stosowana woda utleniona na rany lub spirytus salicylowy na rany. Jednak odchodzi się od ich używania: spirytus salicylowy może działać drażniąco na skórę oraz tkanki wokół rany, utrudniając jej gojenie. Czy woda utleniona odkaża? Owszem, jednak może uszkadzać nowo powstałe komórki, tym samym również opóźniając prawidłowe gojenie rany. Co zatem stosować zamiast spirytusu salicylowego i wody utlenionej do odkażania ran? Najczęściej rekomenduje się środek do odkażania ran na bazie oktenidyny, w tym np. Octenisept na rany, który działa długotrwale i nie przyczynia się do niszczenia komórek ważnych dla procesów naprawczych i gojenia się rany.
Dezynfekcja rany – szkolenie z pierwszej pomocy
Każdy powinien wiedzieć, jak prawidłowo zdezynfekować ranę, ponieważ te informacje wykorzystane w praktyce pomogą ochronić się przed infekcją miejscową lub ogólną. Jak prawidłowo odkazić ranę?
- Przede wszystkim umyj ręce i załóż rękawiczki ochronne.
- Następnie oceń ranę – jej rozległość, głębokość oraz inne cechy charakterystyczne. Jeśli rana intensywnie krwawi, a poszkodowany traci wiele krwi, nie trać czasu na dezynfekcję, tylko przystąp jak najszybciej do zatamowania krwotoku. W tym celu wykonaj opatrunek uciskowy na ranę, a jeśli ten zawiedzie, załóż opaskę uciskową.
- Jeśli rana nie krwawi intensywnie i nie ma potrzeby niezwłocznego zatamowania krwotoku, oczyść ją dokładnie, by usunąć z niej wszystkie zanieczyszczenia. Do wstępnego oczyszczenia rany najlepiej nadaje się sól fizjologiczna, ale jeśli nie masz jej pod ręką, użyj czystej wody oraz łagodnego mydła. Nie polewaj rany bezpośrednim strumieniem wody, bo może to uszkodzić tkanki.
- Oczyszczoną wstępnie ranę, odkaź środkiem do dezynfekcji, a następnie zabezpiecz ranę sterylnym opatrunkiem, który ochroni ją przed ponownym zanieczyszczeniem i zakażeniem. Pamiętaj, że opatrunek powinien być regularnie zmieniany, a w przypadku zauważenia oznak infekcji (np. żółta wydzielina z rany czy jej nieprzyjemny zapach), niezwłocznie zgłoś się do lekarza.
Prawidłowa dezynfekcja ran ma duże znaczenie dla ich właściwego gojenia oraz profilaktyki powikłań. By dowiedzieć się, czym zdezynfekować ranę w danym przypadku oraz jak zrobić to prawidłowo, warto wybrać się na kurs pierwszej pomocy przedmedycznej. Firmy powinny regularnie przeprowadzać szkolenie z pierwszej pomocy dla pracowników w branżach szczególnie narażonych na wypadki, jednak tak naprawdę dobre szkolenie z pierwszej pomocy przyda się każdemu, bo wypadki zdarzają się nie tylko w pracy, lecz także w domu, a wiedza zdobyta na szkoleniu może uratować czyjeś życie.
